Zaburzenia Integracji Sensorycznej to złożona dysfunkcja układu nerwowego, zaburzająca rozwój dzieci i osób dorosłych. Ludzie z zaburzeniami przetwarzania sensorycznego nieprawidłowo interpretują odbierane bodźce sensoryczne, takie jak dotyk, dźwięk czy ruch. Jedni mogą czuć się nadmiernie pobudzeni ilością bodźców (np. hałas, dotyk, zbyt wiele wrażeń wzrokowych), inni – poszukiwać intensywnych doznań sensorycznych (np. duże zapotrzebowanie na kontakt fizyczny, przytulanie, wskakiwanie na inne osoby, gryzienie, problem z wyciszeniem się), a jeszcze inni – wykazywać kolejne symptomy (np. wycofanie, lękliwość, brak wiary we własne możliwości).
Przetwarzanie sensoryczne (integracja sensoryczna) jest skomplikowanym procesem, w którym układ nerwowy odbiera informacje od wszystkich zmysłów (dotyk, układ przedsionkowy odbierający ruch, czucie ciała, czyli propriocepcja, węch, smak, wzrok i słuch), następnie organizuje je i interpretuje tak, by mogły być wykorzystane w celowym i efektywnym działaniu. U większości ludzi proces ten przebieg automatycznie, natomiast u osób z zaburzeniami przetwarzania sensorycznego dzieje się inaczej.
Dysfunkcje integracji sensorycznej najczęściej objawiają się:
- wzmożoną lub obniżoną wrażliwością na bodźce (nadmierne poszukiwanie lub unikanie wrażeń zmysłowych),
- niewłaściwym poziomem koncentracji uwagi (łatwość rozpraszalności uwagi, problem z koncentracją,)
- obniżonym poziomem koordynacji ruchowej (problemy ruchowe, niezgrabność ruchowa, niechęć do rysowania itp.),
- opóźnionym rozwojem mowy (mowa niewyraźna, mały zasób słów),
- nieprawidłowym poziomem aktywności ruchowej (wzmożonym zapotrzebowaniem na ruch lub odwrotnie),
- trudnościami w zachowaniu (duża emocjonalność).
Dysfunkcje te mogą być rozpoznawalne zarówno u dzieci w normie intelektualnej, jak i u tych, które mają trudności w uczeniu się, z niepełnosprawnością intelektualną, ruchową, autyzmem, nadpobudliwością psychoruchową, mózgowym porażeniem i innymi. Występują także różne stopnie nasilenia objawów – od lekkiego do znacznego. Dysfunkcje integracji sensorycznej mają wpływ na proces uczenia się, na zachowanie oraz rozwój społeczno-emocjonalny dziecka.
Skąd się biorą zaburzenia integracji sensorycznej?
Objawy dysfunkcji integracji sensorycznej są obserwowane gdy dziecko:
- ma trudności z samodzielnym piciem, żuciem i przełykaniem pokarmów (preferuje dania papkowate),
- jest niespokojne, płaczliwe, ma kłopoty z zaśnięciem z wyciszeniem się,
- źle toleruje wykonywanie przy nim czynności pielęgnacyjnych i higienicznych, takich jak: obcinanie włosów, paznokci, mycie twarzy, zębów, smarowanie kremem, czesanie, czyszczenie nosa, uszu itp.,
- wiele czynności samoobsługowych wykonuje z trudem, powoli, niezdarnie,
- ma problemy z samodzielnym myciem się, ubieraniem, zwłaszcza zapinaniem guzików i sznurowaniem butów,
- ma słabą równowagę: potyka się i upada częściej niż rówieśnicy, prawie zawsze ma jakiś siniak czy zadrapanie,
- podczas dłuższego siedzenia ma trudności z utrzymaniem głowy w pozycji pionowej, podpiera ją ręką, kładzie się na stoliku itp.,
- jest nadruchliwe, nie może usiedzieć/ustać w jednym miejscu,
- trudno się koncentruje, a łatwo rozprasza,
- jest impulsywne, nadwrażliwe emocjonalnie, często się obraża, bywa uparte,
- w porównaniu do innych dzieci czy wymogów sytuacji porusza się zbyt szybko lub za wolno,
- nabywanie nowych umiejętności ruchowych sprawia mu trudność, np. jazda na rowerze, rzucanie i łapanie piłki, pływanie,
- wchodząc/schodząc po schodach częściej niż inne dzieci trzyma się poręczy,
- niepewnie stawia nogi,
- nieumyślnie wchodzi lub wpada na meble, ściany, inne dzieci,
- niewłaściwie czy wręcz dziwacznie trzyma przedmioty codziennego użytku, np nożyczki, sztućce, kredki, itp.,
- unika dziecięcego baraszkowania z rodzicami lub rodzeństwem,
- uwielbia ruch, poszukuje go, dąży do niego. Jest stale w ruchu – biega, podskakuje, często zmienia pozycję ciała,
- przejawia duży lęk przed upadkiem lub wysokością, okazuje niepokój, gdy musi oderwać nogi od podłoża, np. wejść na wysokie schody, na drabinkę, usiąść na wysokim stołku,
- w nowym miejscu czuje się zagubione, potrzebuje sporo czasu by zdobyć orientację w otoczeniu,
- często myli stronę prawą i lewą, ma słabe wyczucie odległości,
- nie ma dominacji jednej ręki,
- ma trudności z czytaniem i pisaniem, częściej niż inne dzieci w jego wieku myli, odwraca znaki graficzne, ma trudności w przepisywaniu, przerysowywaniu z tablicy,
- ma kłopoty z cięciem nożyczkami, rysowaniem po śladzie, kalkowaniem itp.,
- sprawia wrażenie słabego, szybko się męczy,
- nie lubi karuzeli, huśtawki, lub przeciwnie – uwielbia to,
- gryzie rodziców, szczypie, domaga się silnego przytulania, jest pobudzone emocjonalnie i fizycznie.
Nasi specjaliści
Dominika Murarz-Perz
Joanna Mucha
Renata Tomasiewicz
Agnieszka Fejtko
